خسروآبادی ، مدیرکل سابق اداره میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی استان تهران به وزیر میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی دوgت سیزدهم پیشنهاد کرد احیای میراث فرهنگی کشورمان را در صدر کارها و برنامه‌هایتان قرار دهد زیرا مرمت رها شده فایده‌ای ندارد.
نسرین خدایاری : سازمان میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری در سال‌های اخیر تبدیل به وزارتخانه میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی شد.با این کار بسیاری از کارشناسان به آینده این نهاد فرهنگی امیدوار شدند و تصور کردند که تبدیل یک سازمان به یک وزارتخانه به معنای جلب توجه بیشتر مسئولان کشوری و نمایندگان مجلس به آن نهاد است.این امر تا اندازه‌ای برای وزارتخانه میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی صدق کرد زیرا به گواه تاریخ در ماه‌ها و روزهای پس از تشکیل رسمی این وزارتخانه،نمایندگان مجلس شورای اسلامی تلاش کردند لوایحی را برای کمک به فعالان عرصه‌های میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی تصویب کنند.بررسی کیفیت و چگونگی اجرای این لوایح نیازمند نگارش یک گزارش مستقل است و در قالب این گزارش نمی‌گنجد اما با توجه به شرایط فعلی حاکم بر حوزه‌های 3گانه زیرمجموعه وزارت میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی مشخص است که وزارتخانه مذکور تا رسیدن به وضعیت مطلوب خود راه‌های نرفته زیادی دارد.
عزت‌الله ضرغامی گزینه پیشنهادی دولت سیزدهم برای وزارتخانه میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی در روزهای اخیر موفق شد رأی اعتماد نمایندگان مجلس شورای اسلامی را اخذ کند.
برخی از کارشناسان معتقدند او با اتکا به سابقه اجرایی خود در نهادهای فرهنگی چون سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران می‌تواند آینده خوبی را برای وزارتخانه میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی رقم بزند البته این امر بدون همفکری با افراد با تجربه و نخبه امکان‌پذیر نیست.
ما در این گزارش به سراغ رجبعلی خسروآبادی مدیرکل سابق اداره میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی استان تهران و رئیس هیأت مدیره شرکت سرمایه‌گذاری ایرانگردی و جهانگردی که سمت اداره شهرداری منطقه پنج تهران را نیز در کارنامه حرفهای خود ثبت کرده است،رفتیم تا از او که سال‌های مدیدی در ارتباط با عرصه‌های زیرمجموعه وزارتخانه میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی فعالیت کرده است بپرسیم چه چالش‌هایی در پیش روی وزیر میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی دولت سیزدهم هستند و چه پیشنهاداتی برای از پیش رو برداشتن این چالش‌ها کاربردی خواهند بود.
رجبعلی خسروآبادی به خبرنگار پایگاه خبری دیباچه گفت: من فکر می‌کنم مشکل اصلی وزارتخانه میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی تنظیم و متناسب‌سازی 3بخش زیر مجموعه‌اش است.این 3حوزه در حال حاضر هماهنگی چندان مناسبی با یکدیگر ندارند و هماهنگ‌سازی آنها با یکدیگر از نظر من چالش اصلی هر وزیری است که به وزارتخانه مذکور وارد شود.
او با مروری کوتاه بر گذشته نه چندان دور وزارتخانه میراث فرهنگی ،گردشگری و صنایع دستی به عزت‌الله ضرغامی،وزیر دولت سیزدهم پیشنهاد کرد احیای میراث فرهنگی کشورمان را در صدر کارها و برنامه‌هایش قرار دهد و ادامه داد:به نظر من اولویت اصلی در حوزه میراث فرهنگی بحث حفاظت و بهره‌برداری است.زمانی ما یک بنا یا اثر تاریخی را مرمت می‌کنیم و سپس آن بنا و اثر را به حال خودش رها می‌کنیم.مرمت رها شده فایده‌ای ندارد.
مدیرکل سابق اداره میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی استان تهران تأکید کرد:مرمتی مفید خواهد بود که بتوان از آن بهره‌برداری کرد و آن بهره‌برداری یا به اصطلاح احیاء باعث بقای مرمت شود.این کار دردسرهای زیادی چون چگونگی تأمین بودجه دارد.
خسروآبادی بیان کرد: مرمت مقدمه احیاء است و نمی‌توان بدون مرمت اثری، از آن بهره‌برداری مناسب کرد.
واگذاری و احیای آثار و بناهای تاریخی در دوره وزارت علی‌اصغر مونسان نیز مطرح بود و اجرایی شد.چگونگی انجام این کار در دولت دوازدهم با انتقاداتی مواجه شد اما شما همچنان احیای بناها را راهکار رسیدگی هر چه بهتر به میراث فرهنگی و تاریخی کشورمان می‌دانید.لطفا در این خصوص توضیحات بیشتری بدهید؟
من در طول 4سال و اندی که به عنوان مدیرکل اداره میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی استان تهران فعالیت می‌کردم تلاش کردم به وضعیت خیابان 30تیر،میدان مشق،میدان بهارستان و سایر بناهای تاریخی این استان رسیدگی کرده و به آنها سر و سامانی بدهم.این کارها با همکاری سازمان شهرداری انجام شدند البته من نمی‌گویم هر آنچه انجام شد،بدون خطا بود.هماکنون هیچ فردی نمی‌تواند منکر تفاوت وضعیت این خیابان‌ها،میادین و بناها با روزهای پیش از مرمت و احیایشان شود.هماکنون به بهترین شکل از این مکان‌های احیا شده بهره برده می‌شود.
در این میان بهتر است بیشتر روی لزوم همکاری نهادها و سازمان‌های مختلف برای مرمت و احیای معابر و بناهای تاریخی تأکید کرد و تجربه‌های گذشته نیز مهر تأئیدی بر این حرف هستند.وزارتخانه میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی به تنهایی توانایی کافی برای رسیدگی به همه مصادیق میراث فرهنگی و تاریخی کشورمان را ندارد.
من این امر را به صورت کامل و به درستی درک کردم.ما در طول 4سال چیزی حدود 400میلیارد تومان از اعتبارات شهرداری را صرف رسیدگی به وضعیت میراث فرهنگی و تاریخی استان تهران کردیم.این در شرایطی بود که اداره کل میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی این استان در آن زمان فقط اعتباری بالغ بر 4میلیارد تومان برای انجام اقدامات عمرانی و استانی داشت.
در آن زمان انتقادهای زیادی بر کف‌سازی خیابان 30تیر وارد بود اما باید دید که نسبت هزینه این کار به فایده آن چه بود.شهردار آن منطقه 1سال و نیم بعد از سر و سامان دادن به خیابان مذکور برای من تعریف کرد که قراردادی که ما با پیمانکارانی که به نوعی با راه‌اندازی رستورانهایشان حیات شبانه خیابان 30تیر را شکل دادند،بستیم به اندازه کل اعتباری بود که ما برای مرمت خیابان 30تیر خرج کردیم.
این نشان می‌دهد اگر کاری به درستی و در جای خودش انجام شود،درآمدزا خواهد بود و منافعش بیش از هزینه اولیه صرف شده،خواهد بود.مثلا طرح‌های زیادی همچون طرح اجرا شده در خیابان 30تیر در نقاط مختلف استان تهران و حتی کشور برنامه‌ریزی و اجرا شدند،اما به نتیجه مطلوب نرسیدند زیرا جانمایی و چگونگی اجرای طرح بسیار مهم هستند.
تا جایی که به یاد دارم،شما یک دوره در سازمان شهرداری مسئولیت داشتید.در گذشته یکی از مشکلات حوزه میراث فرهنگی این بود که شهرداری در حفظ بناها و خانه‌های تاریخی با مسئولان این حوزه همکاری نمی‌کرد.گاهی دیده می‌شد که مجوز تخریب خانه‌های تاریخی از طرف سازمان و ادارات شهرداری صادر شده است.به نظر شما هماکنون ارتباط میان سازمان شهرداری و وزارتخانه میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی چگونه است؟
سازمان شهرداری و وزارتخانه میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی از نظر ساختار،قوانین و وظایف مشکلی با همدیگر ندارند.ساختار شهرداری که عوض نشده است.من می‌گویم چطور در 4سالی که من مدیرکل اداره میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری استان تهران بودم،شهرداری 400میلیارد تومان برای حفاظت از میراث فرهنگی کشورمان هزینه کرد اما امروز چنین هزینه‌ای نمی‌کند؟
به نظر من مشکل تفاهم بین مدیران در تعریف اینکه چگونه می‌توان یک کار مشارکتی انجام داد که هر دو دستگاه سود ببرند،است.
درباره مرمت خیابان30تیر،میدان مشق و میدان بهارستان چنین تعریف واحدی شکل گرفت.در آن زمان شهرداری می‌دانست که با مرمت این معابر هدف زیباسازی شهر تا اندازه‌ای محقق می‌شود.ما نیز می‌دانستیم که در روند اجرای چنین طرحی می‌توانیم از بخشی از میراث فرهنگی استان تهران حفاظت بهتری کرده و آنها را مرمت کنیم.
اصلی‌ترین چالش‌های حوزه گردشگری چه چیزهایی هستند؟
به نظر من عدم بهره‌گیری مناسب از بخش خصوصی یکی از اصلی‌ترین چالش‌های حوزه گردشگری است.دولت نمی‌تواند هتل‌دار و آژانس‌دار باشد.
من معتقدم در حوزه گردشگری اصالت با بخش خصوصی است .دولت باید به بخش خصوصی کمک کند تا این حوزه را تقویت کرده و روی پا نگه دارند.
من که 20و چند سال در بخش‌های مختلف فعال حوزه گردشگری بودم، می‌فهمم که نظارت بر این بخش 2گونه است.گاهی می‌گوییم فعالان بخش خصوصی با همدیگر همراهی و همکاری کنند،دولت نیز با هدف ایجاد عدالت بر کار آنها نظارت می‌کند.این شکل مناسب نظارت بر کار فعالان حوزه گردشگری است و به آن معنا نیست که فعالان بخش خصوصی حوزه گردشگری پیش از هر کاری از دولت و وزارت میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی مجوز بگیرند.این گونه نظارت فایده‌ای ندارد و وزارت نیز به اندازه‌ای نیرو ندارد که بتواند بر همه شاخه‌های حوزه گردشگری از گردشگری سلامت و گردشگری الکترونیک گرفته تا استارتاپ‌های فعال در این حوزه وارد شود و به هر کدام از کارهایشان مجوز بدهد.
در حوزه گردشگری باید اختیارات به بخش خصوصی داده شوند و دولت فقط به گونه‌ای بر کار آنها نظارت کند که از اختیارات داده شده،سوء استفاده نشود.
امروزه همه‌گیری ویروس کرونا عرصه را به گردشگری جهانی و فعالان این حوزه تنگ کرده است.کشور ما نیز از این قاعده مستثنی نیست.وزیر میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی دولت سیزدهم چگونه می‌تواند حوزه گردشگری کشورمان را از این بحران جهانی خارج کرده و نجات دهد؟
هماکنون بسیاری از کشورها تلاش می‌کنند با صدور ویزای کرونایی حوزه گردشگری خودشان را احیا کرده و نجات دهند.این کار در چهارچوب یک قالب تعریف می‌شود.البته من متأسفم که در 2سال اخیر دیوار کوتاهتری از دیوار سفر پیدا نشد یعنی گاهی یک نوع از تناقض رفتاری در کار مسئولان امر دیده می‌شود و من به دفعات به آن توجه و اشاره کرده‌ام.
چگونه است که مسئولان بهداشتی کشور می‌گویند در دوره همه‌گیری کرونا تجمع خوب نیست اما به مسافرت با قطار و هواپیما ایراد نمی‌گیرند.این مسئولان در عین حال مسافرت به همراه اعضای خانواده و با اتومبیل شخصی را خطرآفرین می‌دانند.
به نظر من می‌توان مسیر مشخصی را برای سفر اتومبیل‌های شخصی تعریف کرد تا خطری مسافران را تهدید نکند.
هماکنون در خیابان و مترو 10برابر آنچه در یک هتل دیده می‌شود،تجمع داریم در اصل اصلا در هتل‌ها تجمعی نمی‌شود.
منظور من این است ما گاهی در ساختارمان حرف‌هایی می‌زنیم و تصمیماتی می‌گیریم که منطقی در آنها وجود ندارد یا حداقل منطقشان در تناقض است.این تناقض باید رفع شود.
دولت هماکنون باید همچون مسئولان سایر کشورهای جهان از فعالان حوزه گردشگری حمایت کند.
برنامه ضرغامی برای رونق گردشگری داخلی نیز همواره مطرح بوده است.در صورت قرارگیری این برنامه در مرحله اجرا ما باید عرضه خدمات گردشگریمان را گسترش و توسعه بدهیم.
من اعتقاد دارم که توسعه در حوزه گردشگری به معنای افزایش تقاضا و گسترش عرضه خدمات کیفی گردشگری است.
اگر سفر در کشور فقط به مدت مشخصی از سال محدود شود هتل‌دار مجبور است قیمت خدماتش را افزایش دهد تا بتواند در روزهای دیگر سال با اتکا به سود اوقات پر مسافرش به حیات حرفهای خود ادامه دهد اما اگر بتوانیم حتی با تکیه بر میزان سفرهای داخلی به هتلداران و عرضه‌کنندگان خدمات گردشگری اطمینان بدهیم که در همه فصل‌ها و ماه‌های سال به اندازه مطلوبی مسافر خواهند داشت،شاهد گران شدن عرضه خدمات گردشگری نخواهیم بود.
دولت سیزدهم چگونه می‌تواند از فعالان صنایع دستی حمایت کند و به معنای دیگر حوزه صنایع دستی کشورمان را تقویت کند؟
شناسایی نشدن بازار هدف یکی از مشکلات حوزه صنایع دستی است.عمده فعالان این صنعت در مرحله ایجاد بازار مشکل دارند.وقتی که ما بتوانیم با شناسایی بازارهای داخلی و خارجی صنایع دستی به آنها کمک کنیم،به نظر نمی‌رسد مشکل چندانی در مسیر فعالیت هنرمندان این صنعت باقی بماند زیرا از نظر من آنها مشکلی در تولید محصولاتشان ندارند.
هنرمندان حوزه صنایع دستی به اندازه‌ای توان اقتصادی ندارند که محصولاتشان را تولید کنند و در انتظار ایجاد شرایط مناسب برای فروش آنها باشند.
دولت می‌تواند ساز و کاری را تعریف کند که در چهارچوب آن به توسط یک شرکت واسطه با خرید تضمینی دستآوردهای فعالان حوزه صنایع دستی ،هنرمندان این حوزه را از نظر مالی تأمین کرده و محصول خریداری شده را در بازارهای مناسب بفروشد.البته شاید مشابه این طرح در گذشته نیز اجرایی شده باشد.
یک زمان در بودجه دولت چنین مطرح شد که سازمان‌ها و نهادهای کشور بخشی از اعتباراتشان را برای خرید صنایع دستی و تجهیز محل کارشان با این محصولات اختصاص دهند.این تصمیم و کار خوبی بود.
